تولد و دوران کودکی

استاد جناب مستطاب آقای حاج شیخ محمّدجواد فاضل لنکرانی، فرزند مرجع بزرگ شیعه حضرت‏آیت الله العظمی فاضل لنکرانی«قدّس‌سرّه» در سال 1341 شمسی و در ماه رجب مقارن با ولادت با سعادت حضرت امام جواد «علیه‌السلام» در شهر مقدّس قم دیده ‏به جهان گشود. پدر ایشان، پیش از تولد فرزند، در خواب دیده بود که خداوند به وی پسری عطا می‌کند که به بدن او متصل است؛ و آن را به پسر بودن و روحانی‌شدن فرزند خود تعبیر کردند.

دوران تحصیل

ایشان تحصیلات ابتدائی را در مدرسه سنائی قم آغاز کرد؛ و به دلیل تبعید پدر بزرگوارشان توسّط رژیم استبدادی طاغوت به یزد، تحصیل خود را در آن‌جا پی گرفت؛ و سپس به قم بازگشته و تا اخذ دیپلم تجربی دانش روز را ادامه داد. وی در کنار درس‏های ‏دبیرستان، در سال 1356 شمسی دروس حوزوی را آغاز نمود و چون غالب دروس رسمی حوزه در آن زمان به دلیل حرکت نهضت اسلامی ملّت ایران تعطیل بود، ایشان با همّت و جدّیت فراوان توانست با شرکت در درس‌های خصوصی اساتید حوزه، در مدّت کوتاهی دروس سطح را به پایان رسانده، و در سال‏1361 شمسی به دروس خارج فقه و اصول راه یابد.

استادان

ایشان در سال‌های تحصیل خود به محضر عالمان بسیاری شرفیاب شد. دروس دوره‌ی ادبیّات را نزد استاد بیگدلی ـ که هم‌اکنون از استادان برجسته‌ی حوزه هستند ـ گذراند؛ در رسائل و کفایه جلد دوّم به درس آیت الله سیّد رسول موسوی تهرانی و آیت الله اعتمادی راه یافت. کتاب مکاسب را نیز به صورت خصوصی از آیت الله پایانی فراگرفت. با پایان یافتن دروه‌ی سطح، برای بحث‏های تخصّصی و اجتهادی در دروس والد مکرّم خود شرکت جسته، و حدود 15 سال ‏از محضر والد عظیم الشأن خود بهره فراوان برد. و حدود هفت سال نیز از محضر مرجع بزرگوار حضرت آیت الله العظمی وحید خراسانی «مدّظلّه‌العالی» استفاده نمود. هم‌چنین چندین سال از دروس فقه حضرت آیت الله سیّد کاظم حائری بهره بردند.

در بخش دروس عقلی نیز، مباحث شفاء، اسفار و اشارات و مباحث تفسیری را نزد اساتید برجسته‌ای چون آیت الله حسن‏زاده آملی و آیت الله‏جوادی آملی گذرانده و از محضر این اساتید بهره‌ی فراوان برد. و نیز دروس علم هیئت را از محضر آیت الله حسن‌زاده استفاده نمود.

تدریس

معظّم له همواره در کنار تحصیل هماره به امر تدریس نیز عنایت ویژه‌ای داشته‌، و هم‌اینک بیش از بیست و پنج سال است که بر کُرسی تدریس تکیه زده و فضلای بسیاری ‏از خرمن علمی ایشان استفاده برده‌اند. وی پنج دوره کتاب «معالم»، سه دوره کتاب «اصول فقه»، چندین دوره کتاب «شرح لمعه»، سه دوره کتاب «مکاسب» و بیش از چهار دوره کتاب «کفایة الاصول» را تدریس نموده، و امروزه سیزده سال است‏که به تدریس خارج فقه و اصول اشتغال دارند. و دروس ایشان به عنوان یکی از درس‌های پر عمق و مبسوط در میان فضلا و طلاّب حوزه شناخته شده است.

درس‌های حضرت استاد علاوه بر این‌که به صورت نوار ضبط شده و در اختیار پژوهش‌گرانی که فرصت شرکت در این دروس را ندارند، قرار داده می‌شود؛ به صورت صوت و متن نیز هر روز در پایگاه اطّلاع رسانی ایشان به آدرس www.fazellankarani.org قرار می‌گیرد؛ که فضلا و محقّقان از آن بهره می‌برند.

تألیف

حضرت استاد علاوه‌ی بر تدریس، به تألیف مقالات علمی و کتب نیز توجّه خاص دارند. به گونه‌ای که در کنگره‏های علمی بزرگی چون کنگره شیخ اعظم ‏انصاری و مقدّس اردبیلی و امام خمینی «رحمهم‌الله» شرکت فعّال داشته، و مقالات علمی متعدّدی ارائه داده‌اند که تمامی‏آن‌ها علاوه بر انتشار، در صحن همایش نیز قرائت گردیده است.

علاوه بر مقالات مذکور، از ایشان تألیفات و رساله‏های مختلفی نیز در فقه، اصول و مباحث قرآنی به چاپ رسیده است.

توجّه معظّم‌له به طرح مسائل نو پیدا و مورد ابتلا، ستودنی و یکی از ویژگی‌هایی مباحث ایشان است. بحث نو پیدای تأثیر زمان و مکان در اجتهاد و نیز تلقیح مصنوعی، حقّ التألیف، طواف از طبقه‌ی اوّل مسجد الحرام و استفاده از تلسکوپ در رویت هلال ماه از زمره‌ی این مباحث است؛ و تألیفاتی نیز از ایشان در رابطه با آن‌ها منتشر شده است؛ که نوآوری‌های فقهی و اصولی متعدّدی در آن‌ها به چشم می‌خورد. طرح این مباحث به صورت گسترده، همراه با ارائه‌ی مباحثی نو و بدیع، از دیگر ویژگی‌های معظّم‌له است و کتاب‌های قواعد فقهیّه ایشان ـ لاحرج و ضمان ید ـ شاهد صدقی بر این مدّعاست.

توجّه به مباحث قرآنی و تدریس آیات الاحکام ـ آیات مربوط به خمس، حجاب و نکاح ـ به صورت مبسوط، به گونه‌ای که پاسخگوی شبهات موجود نیز هست، از دیگر امتیازات علمی معظّم‌له به شمار می‌آید.

حضرت استاد علاوه بر دریافت اجازه‌ی اجتهاد مطلق از سوی والد بزرگوارشان در سال 1376، از سوی شورای عالی حوزه‌ی علمیه قم نیز در تاریخ 13/8/1381 مدرک علمی سطح چهار در رشته فقه و اصول، که همان اجتهاد است را با معدّل هیجده و درجه‌ی عالی دریافت نمودند.

فعالیّت‌های علمي و فرهنگی

ایشان علاوه بر اهتمام ‏وافری که به مباحث علمی خود دارند، اداره‌ی دفاتر مقام مرجعیّت ‏شیعه در شهرها و کشورهای مختلف که خود شؤون و بخش‌های گوناگونی دارد، را بر عهده داشته و دارند. معظّم‌له از هر جهت مورد اعتماد و تأیید والد مکرّم خود بوده، و در دوران پانزده‌ سال مرجعیّت والدشان، همه‌ی استفتائات و سؤال‌های اینترنتی با دستور آن مرجع بزرگ، لازم بود که به تأیید حضرت استاد برسد.

علاوه بر این، ریاست عالیه‌ی مرکز فقهی ائمه‏اطهار «علیهم السلام» را بر عهده‌ی ایشان است. این مرکز که اوّلین مرکز تخصّصی فقه و اجتهاد است، در سال 1376 به امر مبارک والد معظّم ایشان «قدّس‌سرّه» تأسیس گردیده، و ‏عهده‏دار تربیت فقیهان و مجتهدان آگاه به زمان است؛ تا بتوانند نیازهای فقهی و دینی ‏نسل حاضر را پاسخگو باشند. این مرکز، اکنون، یکی از مراکز مهمّ علمی است که در حوزه مقدّسه ‏قم مورد توجّه بزرگان و اعاظم است که در آن، علاوه بر امور آموزشی، کتابخانه‌ی تخصّصی فقه و اصول وجود دارد که به تصریح اهل نظر، غنی‏ترین کتابخانه در این رشته است. امور پژوهشی نیز از دیگر مواردی است که در این مرکز به آن توجّه شده، و طلاّب علاوه بر آموزش، به تحقیق و پژوهش در مباحث فقهی، اصولی، رجال، تفسیر و ... نیز می‌پردازند.

به جز مرکز فقهی ائمّه‌ی اطهار «علیهم‌السلام»، معظّم‌له در سال 1379 شمسی برای اوّلین بار در حوزه‌ی علمیه قم، به جهت تقویت نخبگان و طلاّب با استعداد در مقطع سطح، به دستور والد مکرّم‌شان گروه‌های ویژه علمی را تشکیل دادند، که امروزه آثار و برکات فراوانی در حوزه داشته و فضلای متعدّدی را تربیت نموده‌اند.

حضرت استاد علاوه‌ی بر تمامی موارد فوق، به عنوان وصیّ والد مرحوم خود بوده، و تمامی امور علمی و مالی آن مرجع فقید به ایشان واگذار شده است. اکنون بعد از ارتحال والدشان، حدود دو سال است که مراکز فقهی قم، مشهد، افغانستان و سوریه به فعالیّت خود بیش از گذشته ادامه داده، و نیز دفاتر آن مرحوم بر حسب تقاضای مقلّدین ایشان هم‌چنان مفتوح است و به پاسخگوئی و رفع حوائج شرعی مردم ‌اقدام می‌نمایند.

فعالیّت‌های سياسی

استاد در طول سال‌های مبارزه‌ی ملّت بزرگ ایران، هماره با آنان همگام بوده است. وی در ایّام تبعید والدشان در یزد، در سنین نوجوانی در حالی که در کلاس اوّل راهنمایی بودند، در روز عاشورا، در حظیره یزد (مسجد محمدیّه یزد)، مقاله‌ای در مورد نهضت امام حسین «علیه‌السلام» و اهداف آن خواندند که در همان زمان، رئیس ساواک را که از اعضای حاضر در جلسه بود را به خشم واداشت. ایشان در سال‌های تبعید پدر نیز همراه او بوده، و همواره از مسائل مهمّ نهضت آگاه بود. معظّم‌له پس از پیروزی انقلاب اسلامی نیز هم‌چون گذشته هماره مدافع نظام و انقلاب بوده و در دوران جنگ تحمیلی به صورت متعدّد در جبهه‌های حق علیه باطل حضور یافتند.

حضرت استاد در سال 1374 شمسی به دعوت بزرگان، به عنوان یکی از اعضای تأثیرگذار جامعه مدرّسین حوزه‌ی علمیه قم نیز انتخاب شدند.